3.6. Ulusal Programın (National Curriculum) Yapısı

Her ders ve her key stage için programda nelerin öğrencilere öğretileceği ve öğrencilerin gösterecekleri performanslara ilişkin hedefler belirlenmiştir. Bu hedefler ulusal programda belli öğelerle belirtilmiş olup programda yer alan öğeler şunlardır:

Çalışma Programları

Eğitim ve Çalışma Birimi (Department for Education and Employment, DFEE) ve Yeterlilik ve Program Otoritelileri (Qualifications and Curriculum Authority, QCA) tarafından çalışma programlarının çerçevesi yayımlanmaktadır. Çalışma programları öğrencilerinin bilgi, beceri ve anlama yeteneklerinin gelişmesini sağlayacak her Key Stage düzeyine göre hazırlanmış programdır (Moon, 2001) .Çalışma programları ile her key stagede öğrencilere nelerin öğretilmesi gerektiği belirlenir ve okul programlarının organize edilmesine ışık tutar (National Curriculum, DFEE 1999).

Okul programları hazırlanırken ulusal programdaki ilkeler esas alınarak okulun öğrencilere sunacağı program taslağı hazırlanır.

Ulaşılacak Hedefler ve Seviye Belirleme

Öğrencilerden her Key Stage sonunda ulaşmaları beklenen hedefler vardır. Ulusal program, öğrencilere bilgi, beceri ve anlama yeteneği kazandıracak tüm derslere ilişkin amaçları belirlemiştir. Her Key Stage sonunda QCA’nın yıllık kitapçıklarına göre öğretmen, her öğrencinin değerlendirmesini yapar. Bu değerlendirme sonunda ise öğrencilerin seviye belirlenmesi yapılmaktadır (Moon, 2001). Ulaşılacak hedefler farklı becerilere sahip olan öğrencilerin her key stage sonunda bilgi, beceri ve anlama alanlarında sahip olması gereken hedefleri belirlemektedir (National Curriculum, DFEE 1999).

İş Planı

Ulusal program, okul programlarının hazırlanmasında çerçeve oluşturur. Ulusal program ile öğretmenlere kendi öğretim yöntemlerini seçme ve konuları belirleme yetkisi verilmiştir. Öğretmenlerin işleyecekleri ve yapacaklarını belirten plan iş planıdır. Ulusal program, iş planları ile ilgili örnekler içermektedir (Moon, 2001, s.13)

Ulusal program, öğretilecek programa bir çerçeve oluşturacak genel çizgileri belirlemektedir. Programın içeriği ise öğretmenlere ve öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına göre şekillendirilmektedir. Öğretmene konuları ve yöntemleri seçme özgürlüğü verilmiştir.

3.7. Okul Programı ve Ulusal Program

Okullar ulusal programa bağlı kalarak kendi programlarını hazırlamaktadır. Okul programları ulusal programdan da öte bir işlev kazanarak öğrencilerine ulusal programda yer alan hedeflere ulaşmayı sağlayıcı bir araçtır. Bununla birlikte ulusal programda yer almayan bazı dersler (din eğitimi, cinsel eğitim) okul programlarında yer alarak bu derslerin öğrencilere verilmesi ailelerinin tercihine bırakılmıştır (Moon, 2001, s.14–15).

Ulusal programa göre okul öğrenme fırsatlarını tüm alanlarda program ile öğrencilere sunmalıdır. Öğrencilerin ruhsal, entelektüel, sosyal ve kültürel gelişmeleri okul programı ile sağlanmalıdır. Örnek olarak öğrencilerin kültürlerine, farklı kültüre, farklı kültürden bireylere saygı duymayı okul öğrencilerine kazandırmalıdır. Bunların nasıl kazandırılacağı okulun ve öğretmenlerin seçimine kalmıştır. Ayrıca tüm liselerde öğrencilere kariyer eğitiminin sağlanması zorunludur ve tüm okulların öğrencilerde kişisel, sosyal ve sağlık eğitiminin ilerletmesi sağlanmalıdır. Bu alanlarda ulusal programın sunduğu öneriler ya da amaçlar, planlar yoktur. Fakat ulusal program okul ve öğretmenlerden bu alanlardaki eğitimi vermelerini istemektedir (Moon, 2001, s.14–15).

2000 yılından itibaren Ulusal Program, farklı derslere ilişkin öğretim yöntemlerinin geliştirilmesi üzerinde durmuştur. Ulusal Program, okul programları için 6 temel becerinin ve 5 düşünme becerisinin geliştirilmesi ve kazandırılmasını önemini vurgulamaktadır. Bu temel beceriler şunlardır: (DFEE,1999, s.20–22)

• İletişim,

• Sayıların kullanımı,

• Bilgi teknolojisi,

• Başkaları ile çalışma,

• Kişisel performans ve öğrenme gelişimi,

• Problem çözme

Ulusal programda geliştirilmesi gereken düşünme becerileri ise;

• Bilgiyi işleme becerisi,

• Akıl yürütme,

• Soru sorma, araştırma,

• Yaratıcı düşünme,

• Değerlendirme,

Bu çatı altında 1996 Eğitim Kanunu ile Ulusal Programda okulların bu değerleri öğrencilere kazandırmaları için okul programının amaçları belirtilmiştir. Okul programı için amaçlar şunlardır:(National Curriculum, 1999)

Amaç 1: Okul programı tüm öğrenciler için öğrenme ve başarma fırsatları yaratmalıdır.

Amaç 2: Okul programı, öğrencilerin zihinsel, bedensel, ruhsal, toplumsal gelişmelerini sağlamalı ve tüm öğrencileri yaşam deneyimleri, fırsatları ve sorumlulukları için hazırlamalıdır.

Yukarıda görüldüğü gibi okul programının öğrenci temelli olması amaçlanmıştır. Her öğrencinin öğrenme farklılıkları olduğu göz önünde bulundurulmuş ve her öğrencinin başarmasına yönelik fırsatlar sunulması hedeflenmiştir. Böylelikle öğrenme düzeyleri arasındaki farklılıklara göre öğretimin yapılması gerekliliği vurgulanmıştır. Ayrıca öğrencilere bilgi empoze etmekten çok onları yaşama hazırlama ve bilişsel, duyuşsal gelişimlerinin de sağlanmasının eğitimde yer alması gereken unsurlar olarak görülmüştür.

4. İNGİLİZ EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISI

İngiliz eğitim sisteminde öğretim kurumları içinde okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, ileri eğitim ve yüksek öğretim kurumları yer almaktadır.

4.1. Okul Öncesi Eğitim (Pre–Primary School)

18. yy.’ın sonlarına doğru İngiltere’de okul öncesi eğitim gönüllü ve bağımsız kurumlarla yapılmaktaydı. Fakat okul öncesi eğitime olan ilgi ve katılımın zamanla artması üzerine LEA’lar, tüm dört yaş çocukları için ailelerinin isteği doğrultusunda nitelikli ve yarı zamanlı eğitim almalarını sağlama yetkisine sahip olmuşlardır. İngiltere okul öncesi eğitim için Ulusal Çocuk Eğitimi ve bakımı stratejileri geliştirmiştir. 1998 Okul Standartları ve Yapısı Reformu, okul öncesi eğitimin okul çağı yaşına gelmemiş çocuklar için anaokulları, ana sınıfları, kreşler ve hazırlık sınıflarında tam gün ya da yarım gün olarak özel, gönüllü ya da bağımsız kurumlarla yapılabileceğini belirtir. Bu reforma göre LEA’lar okul öncesi eğitimin gelişmesi ve yapılanmasında sorumludur. İngiltere’de okul öncesi eğitim iki ve iki buçuk yaş çocuklar için aileler ya da gönüllü kurumlarca yapılmaktadır. Bu kurumlarda çalışan kişilerin çocuk bakımı ve çocuk eğitimi alanlarında sertifika almış olmaları gerekmektedir. Bu sertifikalar mesleki eğitim veren kurumlarda alınmaktadır (Long, 2002, s.56- 57).

Ulusal Program okul öncesi eğitimi içermemekteydi. Eğitim Reformu 2000’in yapılmasıyla Ulusal Program okul öncesi eğitimin amaçlarını belirlemeye başlamıştır. 2002 Eğitim Reformu, okul öncesi eğitime yönelik değişiklikler getirmiştir. İngiltere’de hazırlık bölümü Ulusal Programın bir parçası haline getirilmiş ve Ulusal Program hazırlık bölümü için bir profil hazırlamaya başlamıştır. Hazırlık bölümü, üç yaş çocuklar ile hazırlık sınıfı çağına gelmiş çocukların eğitim alanıdır (DfES, 2004)

Okul Öncesi Eğitim altı alanda çocukların gelişimini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçlar (QCA & DFEE; 2000):

• Kişisel, sosyal ve duyussal gelişim

• İletişim, dil ve okuryazarlık

• Matematiksel gelişim

• Bilgi ve dünyayı anlama

• Fiziksel gelişim

• Yaratıcı gelişim

Bu amaçlar Qualifications and Curriculum Authority (QCA-Yeterlilikler ve Program Otoriteleri) tarafından oluşturulmuştur.

Yıllara göre okul öncesi öğretimde okul, öğretmen ve öğrenci sayıları tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3

Okul Öncesi Öğretimde Yıllara Göre Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları

Kaynak: National Statistics, DFEE, 2006

1983 yılından 2006 yılına doğru bir inceleme yapıldığında okul sayılarında bir azalmanın olduğu görülmektedir. 1983 yılında okul öncesi öğretim kurumlarının sayısı 577 iken 2006 yılında bu değerde 122 azalma olmuş okul sayısı 455’e inmiştir. 1988–1992 yılları arasında okul sayılarında bir yükselme olmuş fakat 2006 yılına doğru ise bir azalma söz konusu olmuştur. Bu durumun İngiltere nüfusunun azalmasından kaynaklandığı söylenebilir.

1983 yılında 12,791 tam gün öğretimde bulunan öğrenciler, 37,084 yarım gün öğretimde bulunan öğrenciler olmak üzere toplam 49,875 öğrenci okul öncesi öğretimde yer almaktadır. 1,558 öğretmen de eğitime hizmet vermektedir. Aynı yıl içerisinde ise öğrenci/öğretmen oranı ise 20,1’dir. 2006 yıllarına doğru bu değerlerde sürekli bir azalma olmuş ve 8,510 tam gün, 27,810 yarım gün öğretimde bulunan toplam 36,320 öğrenci bulunmaktadır. 1,427 öğretmen ise görev yapmaktadır ve öğrenci/öğretmen oranı 16,7’dir. 1983 yılı ile 2006 yılı karşılaştırıldığında öğrenci sayılarında 14,555; öğretmen sayılarında ise 131 azalma olmuştur. Öğrenci/öğretmen oranları ise 3,4 oranında azalmıştır ve böylelikle öğretmen başına düşen öğrenci sayısı azalmıştır.

4.2. İlköğretim

Genelde ilköğretim zorunlu okul çağı yaşına gelmiş öğrencileri, 5 ile 11 yaş arasını kapsayan eğitim düzeyidir. İngiltere’de ilköğretim Key Stage 1 ve Key Stage 2’yi kapsamaktadır. İlkokula başlama yaşı 5’tir (DfES, 2004; Laycock, 2002, s.69–71).

19. yy’a kadar ilköğretim, gönüllü kurumlarca sağlanıyordu. 1820 ilköğretim reformu, gönüllü kurumların yetersizliğinin açığa çıkmasıyla okul yönetim kurumlarının oluşmasını istemiştir. Bu reform eğitimin dönüm noktası olmuştur (Ulich, 1961, s.110).

1996 Eğitim Kanununa kadar, 1944 Eğitim Kanunu İngiltere’de İlköğretim için temel kanunları belirtiyordu. Kanunlara bağlı olarak 1994 ile 1996 yılları arasında okullar 1996 Eğitim Kanunu ile birleştirilmiştir. Bu reform eğitim kanunlarının maddelerini değiştirmeksizin hareket etmiştir. Okul Standartları ve Yapısı Kanunu 1998 ve Eğitim Reformu 2002 ile ilköğretim okullarını etkileyen şartlar, koşullar tanıtılmıştır. 1996 Eğitim Kanununun ikinci bölümünde “ilköğretim 5 ile 11 yaş çocukların eğitimini kapsar” şeklinde tanımlanmıştır. Çocuklar ilköğretime başlamak için beşinci yaş doğum günlerini beklemek zorunda olmayıp okula erken yaşta başlayabilirler (Laycock, 2002, s.70).

Eğitim Kanunu 1988 (ERA)’in birinci bölümü (şimdi 1996 Eğitim Kanunu yerine geçmiştir) zorunlu eğitimi dört döneme key stage adı altında ayırmıştır. Key stage 1, beş ile 7 yaş grubu öğrencileri; key stage 2, 7 ile 11 yaş grubu öğrencileri kapsamaktadır. 1996 Eğitim Reformuna göre zorunlu okul çağına gelmiş çocukların okul dışında eğitilebileceğinide belirtilmiştir. Devlet okullarında öğrenciler hiçbir şekilde okulun kendi aktivite ya da faaliyetleri dışında herhangi bir ödemeye mahsus değildir. İngiltere tüm ilköğretim okullarına öğrencilerinin yeteneklerine bakmayarak, seçme hakkına sahip olmaksızın öğrencileri kabul etmektedir (Laycock, 2002:71).

İngiltere bazı ilköğretim okullarında ana sınıfları bulunduğundan öğrenciler okul öncesi eğitim amaçlı olarak 3 ile 4 yaş arasında ilköğretim okullarınca başlayabilmektedirler. Fakat ana sınıfları olmayan ilköğretim okullarında okula başlama yaşı 4 ya da 5’tir. Bazı bölgelerde ise key stage 1 için infant okullar, 5 ile 7 yaş arası; key stage 2 için junior okullar 7 ile 11 yaş arası ayrı olarak bulunmaktadır. İlköğretim öğrencileri orta öğretime 11 yaştan itibaren geçiş yaparlar. İngiltere’nin bazı bölgelerinde ise okullar: İlköğretim ya da ilk (first school) okullar (5 ile 8 ya da 9 yaş öğrenciler için); orta (middle school) okullar ( 8 ile 12 ya da 9 ile 13 yaş öğrenciler için); lise ya da yüksek okullar (12–13 yaştan 16+ yaş arası öğrenciler için) olmak üzere üç safhada organize edilmektedir. İngiltere’de okullarda aynı yaş grubuna ait öğrenciler bir sınıf oluşturmaktadır ve öğretmen sadece bir yılı o grupla geçirmektedir. Her Key Stage’nin ve yıl grubunun ayrı öğretmenleri vardır. Ayrıca bazı ilköğretim okullarında karma yaş sınıfları vardır. Bu sınıflar yıl gruplarında tekrar yapması gereken öğrenciler için oluşturulur (Eurydice, 2004).

İngiltere’de ilköğretim okulları yedi yıldan ve 2 key stage ve temel aşamadan (foundation stage) oluşmaktadır.

İlköğretimi oluşturan yaş grupları, aşamalar ve seviyeler tablo 4’de görülmektedir.

Tablo 4

İlköğretim Okullarının Yaş, Aşama ve Seviyelere Dağılımı

(Kaynak : http://www.parentcentre.gov.uk/linkAttachements/ACF113.gif)

İngiltere’de 1998’deki Okul Standartları ve Yapısı Kanununa göre tüm okullarda Key Stage 1 grubu sınıf mevcudu 30 öğrenci ya da az olmalıdır. Bu reform altında farklı yaş gruplarına göre farklı maksimum limit belirlenmiştir. LEA’lar ve okullar bu limite uymak zorundadır (DfES, 2004).

Ulusal Program çerçevesinde okulların programlarını hazırlamada LEA’lar, okul yönetim kurulu ve başöğretmenler sorumludur. Öğretim yöntem ve teknikleri ile dersi planlama ise, öğretmenlerin sorumluluğu altındadır (Alexander & Rose & Woodhead, 1993). Ulusal programda okul programlarının aşağıdaki amaçlar doğrultusunda hazırlanması gerektiği belirtilmiştir (National Curriculum, 1999):

• Öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun, dengeli ve geniş tabanlı,

• Zihinsel, kültürel, ahlaksal, ruhsal ve fiziksel gelişimlerini okulda ve sosyal hayatta geliştirecek,

• Öğrencileri, ileriki yaşam deneyimlerine, fırsatlarına ve sorumluluklarına hazırlayacak.

1996 Eğitim Kanunu Bölüm 365, Eğitim Kanunu 2002 Bölüm 93’te tekrar yürürlüğe koyularak başöğretmenlere geçici dönem için (6 aya kadar) öğrencilere bireysel olarak Ulusal Programdan muaf tutma ve Ulusal Programda biraz değişiklik yapma hakkı verilmiştir (Gearon, 2002, s.73).

İngiltere’de ilköğretim okul, öğrenci ve öğretmen sayıları ile öğretmen-öğrenci oranlarının yıllara göre dağılımı tablo 5’de verilmiştir.